🟪 द आर्ट ऑफ लिव्हिंगचा “जलतारा प्रकल्प” – एक जलसंधारणाची क्रांती 🟩 जलतारा म्हणजे काय?

🟪 द आर्ट ऑफ लिव्हिंगचा “जलतारा प्रकल्प” – एक जलसंधारणाची क्रांती

🟩 जलतारा म्हणजे काय?

अकलूज वैभव न्यूज नेटवर्क
संकलन : आकाश भाग्यवंत नायकुडे, मुंबई.
दिनांक 24/5/2025 :
जलतारा हा “द आर्ट ऑफ लिव्हिंग” संस्थेचा पाणी साठवण व भूजल पुनर्भरण यासाठीचा एक अभिनव प्रकल्प आहे. गुरुदेव श्री श्री रविशंकर यांच्या प्रेरणेतून सुरू झालेला हा प्रकल्प ग्रामीण भागातील शाश्वत जलस्रोत निर्माण करण्यासाठी प्रभावी ठरतो आहे.
प्रकल्पाचे प्रमुख उद्दिष्टे:
1. भूजल पुनर्भरण वाढवणे
शेतशिवारातील पाणी जमिनीत मुरवून भूगर्भातील जलस्तर वाढवणे.
2. शेतात पाण्याचा साठा राखणे
विशेष पद्धतीने खणलेली “जलतारा पिट्स” शेतात पाणी धरून ठेवण्यास मदत करतात.
3. शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढवणे
वर्षभर पाणी उपलब्ध राहिल्याने पिकांची उत्पादनक्षमता वाढते.
4. गावकऱ्यांचे स्थलांतर थांबवणे
पाण्याची शाश्वत सोय झाल्याने ग्रामीण लोकांचे शहरांकडे स्थलांतर कमी होते.
जलतारा कसे कार्य करते?
प्रत्येक शेतात झाडांच्या रांगेत १०x१० फूटाचे खड्डे (पिट्स) खोदले जातात. पावसाचे पाणी या खड्ड्यांमध्ये साठवले जाते. पाणी जमिनीत झिरपून भूगर्भातील पातळी वाढते. यात कोणतीही मोठी यांत्रिक व्यवस्था लागत नाही. नैसर्गिकरित्या पाणी झिरपते.
जलतारा प्रकल्पाची वैशिष्ट्ये:
पर्यावरणपूरक व शाश्वत तंत्रज्ञान. स्वस्त, सोपे आणि प्रभावी उपाय.
सामुदायिक सहभाग व जनजागृती.
शासकीय योजनांशी समन्वय.
कोठे राबवला जातो?
जलतारा प्रकल्प महाराष्ट्र, कर्नाटक, तेलंगणा, आंध्रप्रदेश यांसारख्या पाणीटंचाईग्रस्त राज्यांमध्ये शेकडो गावांमध्ये राबवला जात आहे.
“जल हीच खरी संपत्ती आहे आणि जलतारा ही त्यासाठीची दिशा!”
जर हवे असेल तर मी याचा माहितीपर फलक, भाषणाची रूपरेषा, किंवा प्रेझेंटेशनही तयार करून देऊ शकतो.

प्रा. डॉ. पुरुषोत्तम वायाळ